زمان بین دو زلزله بزرگ در تهران می‌تواند بین ۵۰ تا ۵۰۰ سال متغیر باشد
تاریخ انتشار: ۲۸ آذر ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۶۴۹۴۰۹
کشور ایران به عنوان بخشی از کمربند کوهزایی آلپ- هیمالیا همواره از زلزله‌خیزی بالایی در طول تاریخ برخوردار بوده است، به گونه‌ای که بخش‌های مختلف کشور توسط زمینلرزههای ویرانگر متعددی تخریب شده است و این پدیده طبیعی به عنوان مهمترین مخاطره طبیعی کشور محسوب می‌شود.
گسیختگی در پوسته جامد زمین که به دلیل جنبش‌های برشی در دو سوی گسل‌ها روی می‌دهد، عامل اصل بروز زمینلرزه است و تنش‌های فشاری موجود در ایران ناشی از بازشدگی دریای سرخ و حرکت ورقه آفریقا –عربستان در راستای شمال-شمال خاوری و حرکت ورقه هند در راستای شمال-شمال باختری موجب فراوانی زمینلرزهها در ایران شده است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
بررسی‌های انجام شده حکایت از وجود ۱۲۰ گسل فعال در کشور دارد و رخدادهای لرزهای در ایران ناشی از فعالیت بعضی از گسل‌های فعال ایران هستند که در قسمت بالایی پوسته قرار دارند.
به اعتقاد دکتر ندیم، محقق حوزه زلزله‌شناسی، مرز بین صفحه عربستان و صفحه اوراسیا از فلات ایران در زیر رشته کوه‌های زاگرس در غرب ایران و در امتداد دریای عمان در جنوب ایران می‌گذرد. علاوه بر این گسل بزرگ، بسیاری از گسل‌های فعال دیگر در فلات ایران وجود دارند که می‌توانند زمینلرزه ایجاد کنند.
دکتر فرخ ندیم، مدیر فنی مؤسسه ژئوتکنیک نروژ(NGI) است. زمینه‌های عمده کاری او مربوط به ارزیابی ریسک و تجزیه و تحلیل قابلیت اطمینان، طراحی پی‌های دریایی و فراساحلی، خطرات زمینی در خشکی و دریا (لغزش زمین، زلزله و سونامی) و مهندسی زلزله ژئوتکنیکی است.
دکتر ندیم سابقه طولانی در تحقیقات، مشاوره و تدریس در دانشگاه و همچنین سابقه رهبری و مدیریت در پروژه‌های مشاوره و پژوهشی در حوزه زلزله را در کارنامه دارد. وی از سال ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۲ مدیر مرکز بین‌المللی مخاطرات زمین(ICG)، یکی از اولین مراکز متعالی در نروژ بود.
دکتر ندیم در حال حاضر به عنوان مدیر پروژه در پروژه بزرگ صنعتی مشترک در مورد «قابلیت اطمینان روش‌های محاسبه ستون محوری برای طراحی فراساحلی» فعالیت می‌کند که توسط مؤسسه ژئوتکنیک نروژ با همکاری دانشگاه وسترن استرالیا در حال اجرا است.
دکتر فرخ ندیم تاکنون در بیش از ۱۶۰ مقاله علمی، پژوهشگر یا نویسنده بوده است.
زمان بین دو زلزله بزرگ در تهران می‌تواند بین ۵۰ تا ۵۰۰ سال متغیر باشد
وی به سوالات ایسنا چنین پاسخ داد:
*چرا فلات ایران از نظر لرزه‌خیزی فعال است؟
زمینلرزهها به دلیل حرکت ناگهانی گسل‌های سنگ‌کره(لیتوسفر) زمین رخ می‌دهد که خارجی‌ترین پوسته سفت و سخت این سیاره (پوسته و گوشته بالایی) است. لیتوسفر از هفت یا هشت صفحه اصلی و چندین صفحه فرعی یا "پلاکت" تشکیل شده است. زمینلرزههای بزرگ، فعالیت‌های آتشفشانی، شکل‌گیری کوه و تشکیل درازگودال‌ها در امتداد مرزهای این صفحات یا گسل‌ها رخ می‌دهند. حرکت نسبی این صفحات به طور معمول از صفر تا ۱۰ سانتی‌متر در سال متغیر است.
مرز بین صفحه عربستان و صفحه اوراسیا از فلات ایران در زیر رشته‌کوه‌های زاگرس در غرب ایران و در امتداد دریای عمان در جنوب ایران می‌گذرد. علاوه بر این گسل بزرگ، بسیاری از گسل‌های فعال دیگر در فلات ایران وجود دارند که می‌توانند زمینلرزه ایجاد کنند. (به تصویر ۱ نگاه کنید).
حرکات نسبی ناگهانی در امتداد این گسل‌ها دلیل فعالیت بالای زلزله در ایران است.
زمان بین دو زلزله بزرگ در تهران می‌تواند بین ۵۰ تا ۵۰۰ سال متغیر باشد
*دلیل رخ دادن فوج لرزهای در بخش‌های مختلفی از کشور مانند هرمزگان و کرمانشاه چیست؟
همانطور که در بالا ذکر شد، دلیل فعالیت لرزهای، حرکت نسبی بین صفحات تکتونیکی در دو طرف گسل است. همانطور که در تصویر ۱ مشاهده می‌شود، کرمانشاه و هرمزگان هر دو درست در بالای مرز صفحه بین صفحه عربستان و صفحه اوراسیا قرار دارند. صفحه عربستان نسبت به صفحه اوراسیا با سرعت ۱.۵ تا ۲ سانتی‌متر در سال به سمت شمال حرکت می‌کند. علت وقوع فوج لرزهای در کرمانشاه و هرمزگان همین است.
*آیا "دوره بازگشت زلزله" مبنای علمی دارد؟ چقدر این گفته که "تهران هر ۱۵۰ سال یک زلزله بزرگ را تجربه می‌کند"، صحیح است؟
دوره بازگشت یک زلزله بر روی یک گسل معین دارای پایه علمی است. این امر به قدرت اصطکاک خط اتصال گسل، سرعت حرکت بین صفحات در دو طرف گسل و سفتی سنگ پایه در اطراف گسل‌ها مربوط می‌شود. با این حال، این دوره بازگشت (به عنوان مثال ۱۵۰ سال برای تهران) یک مقدار متوسط برآمده در طول هزاران سال است. زمان بین دو زلزله بزرگ در تهران می‌تواند بین ۵۰ تا ۵۰۰ سال متغیر باشد و هیچ‌کس نمی‌تواند پیش‌بینی کند که زلزله بزرگ بعدی در تهران چه زمانی ممکن است رخ دهد.
*ایران چه میزان از مخاطرات سونامی متاثر است؟
تنها قسمتی از ایران که خطر سونامی بالایی دارد، قسمت جنوب شرقی ایران، در امتداد دریای عمان و نزدیک به مرز پاکستان است. این منطقه موسوم به منطقه فرورانش مکران (مجددا بخشی از مرز بین صفحه عربستان و صفحه اوراسیا) است که می‌تواند زمینلرزههای بزرگی با مرکزیت دریای عمان ایجاد کند که به نوبه خود می‌تواند موجب یک سونامی بزرگ شود. در سال ۱۹۴۵، یک زلزله ۸.۱ ریشتری در منطقه فرورانش مکران، یک سونامی ایجاد کرد که کشورهای شمال غربی اقیانوس هند را تحت تاثیر قرار داد.
*آیا سواحل ایران در دریای خزر متاثر از سونامی است؟
سونامی می‌تواند ناشی از زمینلرزههای بزرگی باشد که مرکز آنها در دریا (۹۰ درصد از سونامی‌ها) یا رانش‌های بزرگ زیردریایی (۱۰ درصد از سونامی‌ها) است. نواحی ساحلی دریای خزر در ایران در معرض سونامی‌های ناشی از زلزله نیستند (به تصویر ۲ نگاه کنید). با این حال، برخی از مناطق ممکن است در معرض سونامی ناشی از رانش زمین زیر دریا قرار گیرند.
این نوع سونامی‌ها بسیار محدود به یک محل هستند و منطقه وسیعی را در امتداد خط ساحلی تحت تأثیر قرار نمی‌دهند.
زمان بین دو زلزله بزرگ در تهران می‌تواند بین ۵۰ تا ۵۰۰ سال متغیر باشد
*آیا خشکسالی‌ها و فرونشست‌ها اثری در شکست گسل‌ها دارند؟
خیر. خشکسالی و فرونشست، لایه‌های بالایی خاک (تا چند صد متر) را تحت تأثیر قرار می‌دهد، در حالی که حرکات گسلی که باعث زلزله می‌شود، بسیار عمیق‌تر (۵ - ۶ کیلومتر تا ۵۰ - ۶۰ کیلومتر زیر سطح زمین) رخ می‌دهد.
*پیش‌نشانگرهای زلزله تا چه میزان می‌تواند در مدیریت بحران مؤثر باشد؟
با سطح دانشی که امروزه داریم، نمی‌توان زمان وقوع زلزله را از پیش‌نشانگرها پیش‌بینی کرد. مبنای مدیریت بلایا بر پیش‌نشانگرهای زلزله نه تنها مؤثر نیست، بلکه می‌تواند بسیار خطرناک باشد و به جای کاهش خطر، آن را افزایش دهد.
بیشتر بخوانید: وعده دولت برای نوسازی ناوگان فرسوده به کجا رسید؟/ قیمت عجیب کامیون های اسقاطی وقوع زلزله‌ای بزرگ در مریخ که ۴ ساعت طول کشید!۲۷۱ ۳۵
کد خبر 1708739منبع: خبرآنلاین
کلیدواژه: زلزله تهران زمینلرزه ها فلات ایران دریای عمان سونامی ها لرزه ای لرزه ها گسل ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.khabaronline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرآنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۶۴۹۴۰۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
هشدار سریع ۱۰ تا ۱۵ ثانیه قبل از زلزله اعلام می‌شود | به دنبال پایش ایمنی ۱۹ هزار ساختمان هستیم
همشهری - محمد سرابی: سخنران‌های نهمین همایش بین المللی زلزله در روز پیش بیان کردند و هشدار دادند که شرایط تهران در مقابله با زلزله ناگوار است. در این میان شهردار تهران در نهمین همایش بین المللی زلزله اطلاعات زیادی از وضعیت شهر تهران و برنامه‌ریزی‌های این نهاد برای مقابله با زلزله سخن ارائه کرد. علیرضا زاکانی در این مراسم که در سالن همایش‌های برج میلاد برگزار شد، از نصب لرزه‌نگارهای در عمق ۵۰ متری خاک و اقدام برای نصب لرزه‌نگاری در عمق ۱۰۰ متری زمین گفت و امکان اعلام هشدار زلزله در فاصله ۱۰ تا ۱۵ ثانیه زودتر را یادآور شد.
او گفت: مقابله با مخاطرات چهارگانه زلزله، سیل، طوفان و فرونشست در دستور کار ما قرار می‌گیرد. اگرچه موضوعات دیگری هم هست که در بحث‌های جداگانه باید به آنها پرداخته شود. در این دوره مدیریت شهری نوع حرکت شورا و شهرداری به سمتی بود که برای همه سطوح برنامه داشته باشیم و به جای اینکه درباره خطر زلزله پیام خوفناک صادر کنیم طوری برنامه‌ریزی داشته باشیم که اگر اتفاقی افتاد حداقل آسیب را ببینیم و حداکثر آمادگی را داشته باشیم.
زاکانی افزود: باید با دیگر دستگاه‌ها هماهنگ شویم و مردم را آماده کنیم که بهترین پاسخ را بدهیم و این الگو را به دیگر شهرها تسری دهیم. سطح بعدی فعالیت ما بعد از هماهنگی ناظر به تجهیزات و امکانات است که بتوانیم آن را در اختیار دیگر دستگاه‌ها قرار دهیم. کارکرد این امکانات از نیمه امسال عملیاتی خواهد شد. حدود ۵۰ - ۵۵ سوله خارج از محدوده استفاده برای بحران بود که سال گذشته در اختیار ستاد بحران قرار گرفت. همچنین سال گذشته به ۳۰۰ هزار نفر آموزش اولیه مواجهه با بحران زلزله داده شد.
در این همایش همچنین احمد وحیدی وزیر کشور، حجه‌الاسلام محمد آقا میری عضو شورای شهر، سمیه رفیعی و منوچهر متکی نمایندگان مجلس شورای اسلامی، محمدحسن بازیار را به عنوان سرپرست پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله و تعدادی از مدیران و کارشناسان زلزله به سخنرانی پرداختند. بخش‌هایی از صحبت‌های شهردار تهران در این همایش را می‌خوانید.
بیشتر ببینید: برگزاری نهمین کنفرانس بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله
اشتراک نظرات و اطلاعاتدر مقابله با زلزله همکاری بین بخشی و دقت در هم‌افزایی باید صورت بگیرد. در ستاد بحران ۱۵ کارگروه تشکیل شده و با توجه به مسئولیت وزیر محترم کشور این امکان فراهم شده است که نظرات همه دستگاه‌ها را در کنار هم و هماهنگ با هم داشته باشیم. این گام اول بود که در ۲ سال و نیم گذشته برداشته شد و امروز از اعتبار و همکاری در سازمان مدیریت بحران و مجموعه‌های مرتبط با آن در تهران برخوردار هستیم. دریافت نقطه نظرات و اشتراک اطلاعات و برنامه و هماهنگی در بخش‌های مختلف برای ما شرایطی فراهم کرده است که کاملا متفاوت از ۲ سال و نیم گذشته است.
لرزه‌نگار در عمق ۵۰ متریامکانها و ابزارهایی نیاز داشتیم که با استفاده از آنها در کلانشهر تهران پیش‌بینی دقیقی از زلزله داشته باشیم. لرزه نگارهای سطحی در گذشته وجود داشت. در ۲ سال و نیم گذشته و مخصوصا سال گذشته ۵ لرزه‌نگار در عمق ۵۰ متری نصب شد که نوع توجه ما به موضوع زلزله را متفاوت کرد. برخی اوقات داده‌های لرزه‌نگارهای سطحی ما ممکن بود به عواملی در سطح زمین تعبیر شود اما اکنون با نصب لرزه‌نگار در عمق ۵۰ متری امکانی فراهم شده است که داده‌های بهتری برای اندیشمندان فراهم کنیم. امسال به لطف الهی لرزه‌نگاری در عمق ۱۰۰ متر در پارک نهج‌البلاغه خواهیم داشت که برای ما اطلاعات بهتری را هم فراهم می‌کند.
سامانه‌های هشدار زلزلهسامانههای ما باید هم درباره خسارت احتمالی و هم در زمینه هشدار سریع به ما امکان بیشتری بدهد. در گذشته ژاپنی‌ها در تهران ۴ سامانه اصلی را مستقر کرده بودند که در گذر زمان نیاز به تعویض داشت. ۲۲ سامانه به آن اضافه شد و در نهایت ۲۶ سامانه تحویل ما داده شد. امروز ۵۰ سامانه نیز در شهرهای پیرامونی تهران وجود دارد که اطلاعات آن در دست ما است. ۳۵ دستگاه هم مخاطب ما هستند که بتوانیم با دریافت این اطلاعات، هشدار سریع با فاصله ۱۰ تا ۱۵ ثانیه برای اقدامات اولیه اعلام کنیم.
پایش ایمنی ۱۹ هزار ساختماندر سال گذشته برای اولین بار پایش ساختمان‌های در معرض خطر تهران شروع شد. در گذشته آتش‌نشانی این وظیفه را انجام داده بود و از نگاه خود و بعد آتش‌نشانی پایش را انجام داده بود و یک عدد ۱۲۶ ساختمان را به دست آمده بود که بعضی از آنها ایمن سازی را انجام دادند و برخی در حال ایمن سازی هستند در نتیجه اکنون تعداد این ساختمان‌ها از ۱۰۰ عدد کمتر شده است. در پایشی که سال گذشته به شکل جدید شروع شد و در این زمینه باید از مجموعه دستگاه‌های مرتبط تشکر کرد، به سراغ ۱۹ هزار ساختمانی رفتیم که ۷ طبقه و بیشتر از آن بودند به ویژه ساختمان‌هایی که استفاده عمومی داشتند. ۴ هزار ساختمان پایش شدند که ۱۷۰۰ مورد آن آنالیز شده است. آنچه که محصول این کار علمی است تقسیم ساختمان‌ها به ایمن و ناایمن است. نا ایمن‌ها نیاز به تقویت و بازسازی دارند یا نیاز به نوسازی دارند. این تقسیم بندی ساختمان‌ها کار بزرگی است که از سال گذشته با همکاری مجموعه‌های مختلف، از نظام مهندسی تا دولت و شهرداری شروع شد و ادامه دارد
پلاک‌های ناکارآمد بیرون از بافت فرسودهدر نگاه کالبدی به موضوع زلزله باید به نوسازی بافت فرسوده و بافت ناکارآمد غیر فرسوده پرداخته شود. ۲۶۱ هزار پلاک از ۹۳۰ هزار پلاک در تهران ناکارآمد است. ۹۳ هزار پلاک ناکارآمد در داخل بافت فرسوده است. داخل بافت فرسوده تشویق‌هایی داده شده و سال گذشته ۲۸۰ درصد نوسازی بافت فرسوده بیشتر شده است. امسال مصوبه‌ای ناظر به پلاک‌های ناکارآمد خارج از بافت فرسوده داشتیم که حدود ۱۶۰ هزار پلاک است. مصوبات گرفته شده است و اگر بارگزاری شود نوسازی در خارج از بافت فرسوده هم شروع می‌شود.
رشد صدور پروانه ساختسال ۱۴۰۰ میزان پروانه ساخت صادر شده در شهر تهران ۵۴۰۰ عدد بود. کل پلاک‌های تهران ۹۳۰ هزار عدد است. اگر با میزان رشد پروانه می‌خواستیم حرکت کنیم ۱۴۶ سال طول می‌کشید که شهر تهران یک دور کامل نوسازی شود عمر یک ساختمان ۳۰ تا ۴۰ سال است. حرکت شهر به سمت فرسودگی و زمینه بحران است. در سال ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ شیب صدور پروانه افزایش پیدا کرد و در سال گذشته ۱۴ هزار پروانه صادر کردیم. این تعداد در حال سرعت گرفتن است تا بتوانیم کالبد شهر را مستحکم کنیم.
بیشتر بخوانید: ساختمان‌های ناایمن پلمپ می‌شوند | جزئیات پایش ایمنی ساختمان‌های مهم تهران
ساخت و سازهای مقاوم در برابر زلزلهاحمد وحیدی وزیر کشور
امروزه نیاز به استفاده از هوش مصنوعی برای پیش‌بینی و مقابله با زلزله داریم. نگاه ما بر اساس توسعه فناوری‌ها است. از گذشته گسل‌ها را شناخته‌ایم ولی این کار کافی نست و حالا باید ناحیه‌های ایمن را مشخص کنیم و به آن پایبند باشیم. اگرچه در هر وضعیت خاکی می‌شود سازه پایدار مقاوم به زلزله ساخت ولی هزینه ساخت آن زیاد می‌شود. در سال‌های اخیر زلزله‌های ۶ ریشتری در بخش شهری خسارت زیادی نداشت و در روستاهایی که بازسازی و مقاوم سازی انجام شده بود مشکل چندانی نداشتیم. باید در همکاری با نظام مهندسی با کسانی که از سازه‌های غیر مقاوم ساختند برخورد قضایی شود. در این زمینه آیین‌نامه ۲۸۰۰ وجود دارد، ولی این آیین‌نامه در همه مناطق کشور به طور یکسان باید اجرا شود. از سوی دیگر افراط‌هایی هم اتفاق افتاده و سازه‌هایی آنقدر سنگین ساخته شده است که ضروری نبود. همچنین می‌توان در این زمینه گام برداشت که از انرژی زلزله استفاده کرد و آن را در اختیار گرفت. هیچ پدیده‌ای نیست که نتواند به تسخیر انسان درآید.
بیشتر بخوانید: پیش‌بینی ترافیک و زلزله با متاورس شهری | شهر هوشمند چگونه شهری است؟
نگاه زیست محیطی به پیامدهای زلزلهسمیه رفیعی نماینده مجلس
در حوزه محیط زیست به پدیده زلزله از دیدگاه محیط زیستی نگاه می‌کنیم. عمر متوسط ساختمان‌ها ۴۰ - ۵۰ سال است در حالی که عمر ساختمان‌ها در استاندارد جهانی ۱۰۰ سال اعلام می‌شود. اگر این را مدنظر قرار دهیم می‌بینیم که نه فقط زلزله بلکه موضوعی مانند مدیریت نخاله‌های ساختمانی هم تبدیل به یک چالش می‌شود. متاسفانه این فرهنگ حاکم است که تا حادثه‌ای به وقع نپیوندد در اولویت‌های بالای مدیریتی قرار ندارد. چه بسا آثار ثانویه زلزله مانند شکستن لوله‌های انتقال گاز و آب از خود زلزله خطرناک‌تر باشد. در شهرهایی که مساعد زلزله است رعایت حریم گسل باید خیلی جدی گرفته شود. در سیل کشکان ساخت و سازهای درون بستر رودخانه انجام شده بود و استدلال می‌شد که این رودخانه سال‌ها خشک بوده است در حالی که می‌دانیم در فاصله ۱۰ یا ۵۰ سال بالاخره آب به مسیر رودخانه برخواهد گشت همانطور که در کن و امامزاده اتفاق افتاد.
کد خبر 850330 برچسب‌ها زلزله شهردارى تهران شهرداری مدیریت بحران تهران شهر مدیریت شهری
رضا زرندی رییس کل دادگستری استان خراسان رضوی شد